Hoe divers is m’n boekenkast nu eigenlijk?

Lezen is natuurlijk mooi en aardig en het zou geen reet uit mogen maken wat je precies leest. Van stripboeken tot zware Russische literatuur, het is je eigen feestje. Toch moeten we ook niet vergeten dat ook de boekenkast het terrein is van ingebakken, subliminale ongelijkheid. ‘Oh, God’, denk je nu, ‘begint hij nu ook al over sociale ongelijkheid? Is er een gekke Social Justice Warrior-parasiet via z’n anus naar z’n brein gekropen?’

Neenee, ofja, jaja, het valt allemaal te verklaren. Rustig maar.

Hoezo motte ze nou ook nog an m’n boeken komen??

Ik lees namelijk graag boeken omdat ze me nieuwe perspectieven en verhalen kunnen bieden. Ongemerkt wordt je daar toch een ruimdenkender mens van. En empathischer, socialer en meer van dat soort soft skillende termen. Enfin, je kent de argumenten om meer te lezen vast wel. Vanuit die redenatie zou het natuurlijk ook logisch zijn wanneer ik een divers pallet verhalen tot me zou nemen. Toch heb ik daar eigenlijk nooit echt bij stil gestaan.

Het was niet zo dat ik moedwillig m’n boekenkast homogeen wilde houden, het was gewoon een soort gegeven. Alle boeken die ik lees of wil lezen zijn schijnbaar geschreven door (dode) witte Europese mannen. Daar dacht ik nooit zoveel over na, dat was gewoon zo. Maar tegenwoordig word je platgebombardeerd met het gezeik van verontwaardigde SJWs die lopen te kankeren dat er niet voldoende diversiteit is en dat ongelijkheid begint bij ongelijke representatie in literatuur/cultuur/tv/stripboeken.

Diverse representatie en rolmodellen

Ja… nouja… daar zit ook wel wat in natuurlijk. Hoe zou ik me gevoeld hebben als het volledige canon van de klassieke wereldliteratuur geschreven zou zijn door (en over) zwarte transseksuele non-binaire joden? Waarschijnlijk zou ik dan ook zoiets hebben van; ‘hmm, okay, geef me nou maar es een boek over een blanke Limburgse boer die aan z’n kloten krabt.’ Het lijkt me niet per se heel fijn om op te groeien op een plek waar in alles dat goed wordt geacht, totaal niet overeenkomt met wie ik ben. Dan is het ook makkelijk om aan te nemen dat men je als minderwaardig ziet.

Ik heb daar zelf nooit echt last van gehad, want ik behoor immers tot de dominate groep in de maatschappij. Ik herken me juist in alles. Als ik naar de grote schrijvers van de wereldliteratuur kijk, dan denk ik: ‘Wat ben ik toch trots om deel uit te maken van deze cultuur. Als ik een stuk eerder geboren was geweest had ik misschien wel vrienden kunnen worden met Tolstoj, Cicero, of Gradje Reve. Dat zou toch heerlijk zijn?’

Ik denk niet: ‘Oh, als ik in zijn tijd geleefd had, had ik misschien (als ik geluk zou hebben) zijn slaaf kunnen zijn!’ Dat lijkt me helemaal geen fijne gedachte. Dus lijkt het me een prima idee om de canon wat uit te breiden. Plaats in te ruimen voor een diverser aanbod aan perspectieven. Zodat iedereen zich een beetje kan herkennen of juist wat leren. Want dat is toch juist de kracht van het lezen? Het bieden van perspectieven?

Mijn boekenkast analyseren

Afgelopen week wierp ik een blik op de boeken die ik dit jaar gelezen heb. Het viel me op dat het al een stuk diverser was dan voorheen. Ik zal jullie even door de getallen meenemen. Die zet ik dan af tegen m’n leeslijst van vorig jaar, dan krijg je een beetje een idee van de vooruitgang. Als je alle individuele boeken wilt zien die ik gelezen heb, dan kun je die op m’n lijstjes op Goodreads (2020 en 2021) bekijken.

Allereerst is er het gender thema. Zowel in absolute als in relative termen lees ik een stuk meer boeken van vrouwelijke auteurs dit jaar. De reden daarvoor is erg makkelijk aan te wijzen. Ik heb jullie, mijn lezers, namelijk een tijdje terug gevraagd om me feministische literatuur op te sturen, zodat ik me in dat onderwerp kan verdiepen. Vrijwel al die boeken zijn door vrouwen geschreven. Dat krikt het gemiddelde lekker op.

Verder leek het me wel interessant om ook eens te kijken naar de afkomst van de auteur. Heel verrassend is het niet dat het grootste deel gewoon Nederlandstalig is. De tweede horde bestaat meestal uit boeken uit omliggende landen, zoals Duitsland, Frankrijk en Engeland. De andere Westerse grootmacht, de U.S.A. doet ook vrolijk een duid in het zakje. Vooral de business gerelateerde boeken die ik heb gelezen komen uit dat land. Maar eigenlijk is het allemaal nog wel één pot nat. Het zijn allemaal Westerse landen. En de uitstapjes naar de Russische en Romeinse literatuur kunnen eigenlijk ook gewoon gezien worden in de traditie van de Europese literatuur.

En tja, Azie, Afrika en Zuid-Amerika komen er eigenlijk best wel bekaaid vanaf. Wat wel opvallend is, is dat de leesuitdagingen in 2021 wederom voor meer diversiteit in m’n boekenkast zorgt. Alle drie boeken uit Azië en Afrika horen immers thuis bij de feministische literatuur uitdaging, of de ‘lees-de-favoriete-boeken-van-Mark-Rutte’-uitdaging.

Je perspectief oprekken met leesuitdagingen

De conclusie van dit kleine onderzoekje is dus eigenlijk dat de leesuitdagingen die ik mezelf gesteld heb de grootste bijdragen leveren aan m’n leesdiversiteit. Ik moet zeggen dat ik dat best een prima take-away vind. Zorg dat je jezelf af en toe een leuke leesuitdaging stelt. Duik bijvoorbeeld een specifiek thema in zoals het feminisme, conservatisme, of de geschiedenis van vetes tussen Oost-Brabantse rietvlechtersgildes. Net wat je wilt. Misschien wel aardig om iets te kiezen waar je nog niet zo veel vanaf weet. Zelf vond ik het ook heel erg leuk dat ik mensen om advies kon vragen met betrekking tot de feministische boeken. Dan leer je ook je vrienden weer een beetje beter kennen.

Mocht je zelf wat moeite hebben met het vinden van boeken van buiten je bubbel, dan zijn er gelukkig tegenwoordig voldoende initiatieven die je daarbij kunnen helpen.

• Inkluded Everyone – Instagram – Goodreads
• We Need More Diverse Books – Website
• Hebban’s Diversiteit lijstje – Lijstje